گنبد کبود مراغه کجاست؟
گنبد کبود یکی دیگر از آثار تاریخی مهم و جاهای دیدنی مراغه در استان آذربایجان شرقی به حساب می‌آید. که در بخش مرکزی شهر در خیابان موسوی واقع است.
- آدرس: استان آذربایجان شرقی، مراغه، خیابان اوحدی، خیابان موسوی
مراغه شهر گنبدهای تاریخی
اگر به شهر مراغه بروید در جای جای این شهر می توانید آثار تمدن و بناهای تاریخی آن را ملاحظه کنید. این شهر طبق اسناد تاریخی دارای هفت گنبد تاریخی می باشد که متاسفانه از این هفت گنبد تنها چهار گنبد باقی است. که آنها هم نیاز به مراقبت و بازسازی بسیاری دارند. این چهار گنبد هم به نوبه خود نمونه های شاهکاری از معماری می باشند. گنبد کبود، گنبد سرخ، برج مدور و گنبد غفاریه می باشد. قدیمی ترین گنبد، گنبد سرخ می باشند که قدمتی ۹۰۰ ساله دارد و سبک معماری آن آذری است. و از نظر آجرکاری می توان گفت شاهکار معماری در جهان محسوب می شود.
معرفی گنبد کبود
گنبد کبود مراغه از بناهایی است که از نظر زیبایی نسبت به دیگر گنبدها برتر می باشد. و در کنار آن برج مدور قرار دارد و همانند نامش ساختاری استوانه‌ای دارد. که یادگار دوران سلجوقی می باشد. چهارمین گنبد، گنبد غفاریه می باشد که در اواخر دوره ایلخانی و زمان حکومت ابوسعید بهادرخان در مراغه ساخته شد. هر یک از این بناها دارای ویژگی ها و معماری خاصی است و تاریخچه عظیمی را با خود به همراه دارد و یادگاری از دوران کهن ایران می باشند.
گنبد کبود مراغه در واقع یک برج مقبره به حساب می‌آید که گفته می‌شود، قبر مادر هلاکوخان در این محل قرار دارد. این گنبد که در ۱۵ دی سال ۱۳۱۰ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. به‌‌دلیل قرارگیری در مرکز شهر توانسته نسبت به سایر گنبدهای مراغه، توجه بیشتری را به خود جلب کند.
معماری گنبد کبود مراغه چگونه است؟
یکی از دلایلی که باعث می شود سازه ای در دورانی نسبت به دیگر بناها شناخته شود، نوع معماری و هنری است که در آن به کار رفته است. در مورد این گنبد هم چون نسبت به بناهای دوره خود زیباتر و خاص تر بود بیشتر مورد توجه است. حتی برج مدوری در ده متری این گنبد وجود دارد، اما گنبد کبود بیشتر مورد توجه است .
گنبد کبود دارای دو سردابه و یک اتاق اصلی است. این بنا دارای پایه هایی ستون مانند است که با ترکیبی از آجر و سفال و کاشی های فیروزه ای رنگ با طرح های هندسی دارد.
این بنا چون مقبره می باشد مثل بناهای مشابه خود، دارای دو طبقه می باشد. طبقه پایین بخشی است که سرداب می نامند و مخصوص دفن فرد متوفی است. و قسمت بالایی یا طبقه بالایی دارای سقف بلندی است، اتاقی تزئین کاری شده با گچبری و کاشی همراه با نوشته هایی می باشد.
که متاسفانه امروزه گنبد آن فروریخت. و بیشتر قسمت های گچبری و تزیین ها و نوشته های حک شد روی آن که آیه هایی از قرآن می باشد، نیز از بین رفت است. قبری که در این بنا وجود دارد از حد معمول بزرگتر می باشد.
طبق نقل قول هایی که گفتند، نمای داخلی نما بیشتر از کاشی هایی به رنگ فیروزه ای بود که امروزه متاسفانه اثری از آنها نیست. به طور کلی در ساخت این گنبد از آجرهای سرخ رنگ و کاشی های فیروزه ای و سنگ های سفید است.
خط نوشته های روی دیواره های گنبد کبود مراغه
یکی از زیبایی هایی که در این گنبد و برج است آثاری از آن به جای ماند ولی متاسفانه بخش اعظم آن از بین رفت. نوشته هایی از آیات قرآن می باشد که بر روی گچبری های آن روی دیواره ها است . این نوشته های دور تا دور در زیر گنبد و در حاشیه پهن با خط نسخ زیبا آیه های سوره 67 ام از قرآن یعنی سوره ملک است. همچنین کلماتی مانند “الله” و “والحمد” با شکل‌ها و صورت های مختلف بر روی دیوار ها وجود دارد.
مرمت و بازسازی
در طول سال‌های گذشته تلاش‌های بسیاری برای بازسازی محوطه این بنا صورت گرفت؛ ولی اغلب آنها بی‌نتیجه بودند. بازسازی این بنا از سال ۱۳۹۵ هجری شمسی شروع شد. اما هنوز مرمت آن به‌دلایل مختلف به اتمام نرسید و به همین دلیل بازدیدکنندگان نمی‌توانند از داخل این بنا دیدن کنند.
به‌‌دلیل قرارگیری گنبد کبود و برج مدور در مرکز مراغه، ساختمان‌های مختلفی اطراف آن را پوشاندند و از بخش‌های مختلف شهر، دید زیادی نسبت به آنها وجود ندارد. و در واقع این دو اثر تاریخی در مکانی محفوظ قرار گرفتند. تفاوت معماری و زیبایی گنبد گبود و برج مدور، اطلاعات بسیاری را فاش می‌کند. بر اساس کتیبه برج مدور که به زبان کوفی است، این برج در سال ۵۶۳ ساخته شد و تنها با گذشت چند سال از آن اثر دیگری به نام گنبد کبود در کنار آن احداث شد. شیوه معماری و تزیینات به کار رفته در آنها بسیار تفاوت دارند و بر این اساس در فاصله زمانی مذکور تغییرات بسیاری در شیوه معماری صورت گرفت.
نویسنده:فاطمه برزگر
نظر (0)