واژه اردبيل نشات گرفته از واژه اوستايي آرتاویل است كه از دو كلمه آرتا ( مقدس ) و ويل ( شهر ) به معني شهر مقدس تشكيل شده است . به روايت اوستاييان زرتشت – پيامبر ايراني – در كنار رود ارس به دنيا آمد و در اين سرزمين زندگي كرد و كتاب خود را در كوه سبلان اردبيل نوشت و به ترويج دين خود پرداخت. از زمان های گذشته اردبیل به عنوان شهر دار الارشاد از جایگاه ویژه ای برخوردار بود بطوریکه در دوره صفویه از لحاظ سیاسی و اقتصادی سرآمد شهرهای ایران به شمار می رفت. این شهر در مسیر شاهراه تجاری ایران و اروپا قرار داشت و ابریشم وارده از گیلان از طریق اردبیل به اروپا صادر می شد.
