مشهد و حرم مطهرش

شهر مشهد مقدس جاذبه‌های گردشگری و تاریخی بسیاری دارد که مهم‌ترین آن‌ها حرم امام رضا (ع) است. گردشگران داخلی و خارجی زیادی از سراسر جهان مشهد را بخاطر جاذبه گردشگری حرم امام رضا انتخاب می‌کنند. مشهد مقدس به واسطه حرم مطهر امام رضا است که به پایتخت معنوی ایران شهرت دارد.

بدون شک با رفتن به این مکان معنوی آرام‌ترین سفر خود را تجربه خواهید کرد. شما گردشگران می‌توانید برای شناخت جاهای دیدنی حرم امام رضا به صفحه راهنمای سفر به مشهد مراجعه کنید و اطلاعات لازم را درباره جاذبه‌های اطراف حرم امام رضا بدست آورید.

چرا گردشگران حرم امام رضا را برای بازدید انتخاب می‌کنند؟

جاذبه گردشگری حرم امام رضا علاوه بر این که معنویت خاصی دارد و دل هر مسافری را به سمت خود می‌کشاند، زیبایی‌ها و جاهای دیدنی متنوع دیگری هم دارد که شرایط را برای بازدید از این مکان مقدس فراهم کرده‌است.

اولین و با اهمیت‌ترین موردی که باعث شده‌است تا گردشگران این مکان را زیارت کنند وجود مرقد مطهر امام رضا (ع) است. حرم امام رضا از بزرگترین و مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری ایران به‌شمار می‌رود که حال و هوای بسیار خاص و منحصر به فردی دارد.

حرم امام رضا (ع) به عنوان بزرگترین و قدیمی‌ترین مسجد جهان شناخته شده‌است. بناهای زیبا و معماری خاص هر کدام از بخش‌های حرم، وجود مقبره عالمان و مشاهیر بزرگ ایران، موزه تاریخی و تماشایی آستان قدس رضوی و … از مهم‌ترین دلایل سفر گردشگران به مشهد و حرم امام رضا می‌باشد.

همچنین به دلیل پتانسیل بالای مشهد در امر گردشگری شما برای اقامت در مشهد با مشکل مواجه نخواهید شد، زیرا علاوه بر هتل‌های لوکس و مسافر خانه‌های مختلفی که این شهر دارد. شما می‌توانید برای رزرو سوئیت در مشهد باجازما در ارتباط باشید.

حرم امام رضا (ع) را بهتر بشناسیم

از نظر مسلمانان حرم امام رضا زیارتگاهی بسیار با شکوه و با عظمت است که بر اساس تحقیقاتی که انجام شده هر ساله میزبان ۳۰۰ میلیون زائر از سراسر جهان می‌باشد. البته حرم امام رضا علاوه بر این که از نظر معنوی اهمیت بسیاری دارد، بهتر است بدانید که این حرم از نظر بزرگی و وسعت به بزرگترین و زیباترین مسجد جهان مشهور است.

حرم امام رضا با توجه به گنجایش و وسعتی که دارد از بخش‌های مختلفی مانند صحن‌ها، تعداد زیادی ورودی، مسجد، ۲۷ رواق، کتابخانه، قسمت‌های خدماتی و سایر جاهای دیدنی تشکیل شده‌است. زائران هر دفعه که حرم مطهر را زیارت می‌کنند محو عظمت معماری و شکوه بناهای حرم می‌شوند.

گشت و گذاری در جاهای دیدنی حرم امام رضا

با توجه به این که گفتیم حرم مطهر امام رضا (ع) یکی از بزرگ‌ترین مکان‌های مقدس و تاریخی جهان می‌باشد بهتر است قبل از زیارت از این مکان معنوی، شناختی از بخش‌های مختلف حرم داشته باشید تا بتوانید به بهترین شکل حرم مطهر را زیارت کنید. حرم امام رضا دارای ورودی‌های متعددی است که به چهار خیابان اصلی اطراف حرم منتهی می‌شود و شما می‌توانید از طریق این خیابان‌ها به ورودی حرم دست پیدا کنید.

یکی از خیابان‌های پر رفت و آمد که به ورودی‌های اصلی باب الرضا و باب الجواد منتهی می‌شود خیابان امام رضا (ع) می‌باشد. دیگر ورودی حرم نواب صفوی نام دارد که برای وارد شدن به حرم از طریق این ورودی باید به خیابان نواب صفوی بروید. اگر از طرف خیابان طبرسی به سمت حرم بروید می‌توانید از ورودی شیخ طبرسی وارد حرم شوید.

چهارمین خیابانی که می‌توانید برای رفتن به حرم انتخاب کنید، خیابان شیرازی و ورودی شیخ طوسی می‌باشد.

غیر از این چهار خیابان و ورودی‌های اصلی حرم در خیابان‌های فرعی هم ورودی‌های دیگری وجود دارد. بدین صورت که شما با رفتن به خیابان نواب صفوی از ورودی کوثر به حرم خواهید رسید و در خیابان خسروی نو و شیرازی از ورودی غدیر وارد حرم خواهید شد.

برای رفتن به صحن جامع رضوی باید از دو ورودی قسمت‌های شرقی و غربی عبور کنید. ورودی شرقی حرم شامل دو ورودی غدیر و باب الجواد می‌شود و دو ورودی کوثر و باب الرضا هم در قسمت غربی حرم قرار دارند.

نگاهی بر بست‌های مختلف حرم امام رضا

در گذشته بست‌ها در حرم‌ها و اماکن مذهبی به عنوان پناهگاه مردم در زمان ترس و اتفاقات ناگوار مورد استفاده قرار می‌گرفت. آن‌ها با رفتن به داخل بست‌ها از ترس و خطرات در امان بودند و از بزرگان و عالمان روحانی و دینی درخواست کمک داشتند.

بست‌ها در حرم امام رضا حکم بخش‌های میانی را دارند. به طوری که زائر هنگام ورود به حرم با مکث کوتاهی مواجه می‌شود و خود را برای زیارت آماده می‌کند.

اگر هنگام وارد شدن به یکی از بست‌ها به محیط اطراف آن‌ها دقت کنید، می‌بینید که فضایی به شکل مستطیل دارند که دو طرف آن‌ها بسته می‌باشد شما بعد از این که از سردر آن عبور می‌کنید با هدایت خادمان وارد صحن حرم خواهید شد. حرم امام رضا (ع) دارای هشت بست می‌باشد که هر کدام بعد از ورودی هم نام خود قرار دارد.

گشت و گذار در صحن‌های حرم مطهر

در جاذبه گردشگری حرم امام رضا بخش‌هایی را به عنوان مجموعه اصلی می‌شناسند که به آن‌ها حیاط بزرگ یا صحن می‌گویند. به‌طور کلی حرم امام رضا دارای هفت صحن بزرگ می‌باشد که قدیمی‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها صحن‌های انقلاب و آزادی هستند. صحن انقلاب به عنوان یکی از صحن‌های قدیمی حرم در گذشته به نام صحن عتیق شهرت داشته‌است.

یکی از صحن‌هایی که قدمت به آن به زمان فتحعلی شاه برمی گردد، صحن نو یا صحن آزادی می‌باشد. صحن‌های جمهوری اسلامی، جامع رضوی (بزرگ‌ترین صحن حرم)، صحن جمهوری اسلامی، صحن انقلاب، صحن غدیر، صحن هدایت و صحن کوثر از دیگر صحن‌های حرم مطهر امام رضا (ع) هستند.

حرم امام رضا و بنای دیدنی پنجره فولاد

حس خوب زیارت امام رضا با دیدن پنجره فولاد دوچندان خواهد شد. شیخ بهایی نخستین پنجره فولادی را در حرم ساخت، در صورتی که اصلاً قرار بر ساخت این پنجره نبود و شیخ بهایی تصمیم داشت برای این قسمت در بسازد. بعد از گذشت مدت زمانی در ملاقات شیخ بهایی با معمار حرم امام رضا، تصمیم گرفته شد برای این قسمت پنجره فولاد ساخته شود.

این پنجره برای کسانی ساخته شد که نمی‌توانستند وارد حرم شوند. پنجره فولاد محبوبیت زیادی در بین مردم دارد و به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش های حرم امام رضا شناخته شده‌است. پنجره‌های فولاد در صحن‌های مسجد گوهرشاد و صحن جمهوری نیز دیده می‌شود.

رواق‌های حرم امام رضا

داخل حرم فضاهای بسته‌ای به نام رواق وجود دارد که سقف و دیواره‌های آن‌ها با تزئینات معماری و آیینه کاری نمای بسیار زیبایی را داخل حرم ایجاد کرده‌است. از رواق شیخ طوسی جهت خواندن خطبه عقد یا به قول مشهدی‌ها عقد بالاسر حضرت استفاده می‌کردند.

رواق امام خمینی هم محل انجام دیگر مراسمات حرم بوده‌است. وسعت دو صحن امام خمینی و دارالمرحمه به ۹۰۰۰ متر مربع می‌رسد. جدیدترین رواق حرم که به تازگی مراحل ساخت آن به اتمام رسیده‌است رواق دارالمرحمه نام دارد.

اطلاعات جذاب ضریح حرم امام رضا

ضریح امام رضا در دوره‌های مختلف تاریخ ساخته شده‌است. جالب است بدانید حکومت صفویه قدیمی‌ترین ضریح حرم را ساخته‌است و بعد از آن به دلیل اختلاف پیش آمده شش ضریح دیگر ساخته شد.

حکومت صفویه سه ضریح برای حرم ساخت که یکی از آن‌ها به عنوان نخستین ضریح چوبی در حرم استفاده می‌شد و این ضریح به دستور شاه اسماعیل ترتیب داده شد. بعد از آن شاه طهماسب فرمان داد تا ضریحی از جنس طلا و فولاد برای امام رضا بسازند.

یکی از زیباترین ضریح‌های حرم که نادر شاه افشار دستور ساخت آن را صادر کرده بود ضریح جواهرنشان نام داشت. این ضریح دارای جواهرات بسیار زیادی بود و به همین دلیل آن را داخل ضریح فولادی قرار دادند. بعد از گذشت چندین سال دو ضریح فولادی و جواهر نشان به موزه آستان قدس رضوی منتقل شدند و در سال ۱۳۳۸ ضریح شیر و شکر روی مزار قرار گرفت.

این ضریح زیبا را به نیت چهارده معصوم ساختند که دارای چهارده دهانه بود. شما در چهار طرف ضریح و قسمت بالای آن می‌توانید تعداد ۴۴ گلدان و ترنج از جنس طلا را ببینید. اگر به بدنه ضریح دقت کنید خواهید دید که اسماء حسنی و صلوات از جنس طلا روی آن تزئین شده‌است.

گل‌برگ‌هایی از جنس طلا و نقره و مینا بالای دهانه‌های ضریح دیده می‌شود. این ضریح در طول سال‌های زیادی مورد تعمیرات قرار گرفت و به دلیل ضخامت کمی که داشت در سال ۱۳۶۷ مورد تعویض قرار گرفت.

ضریحی که در حال حاضر مشاهده می‌کنید به نام ضریح سیمین و زرین شهرت دارد که بر اساس طرحی از استاد فرشچیان ساخته شده‌است. طرح این ضریح ترکیبی از هنر اصیل و اعتقادات اسلامی می‌باشد که مراحل سخت آن بعد از هفت سال به پایان رسید و در سال ۱۳۶۷ روی مزار امام رضا قرار گرفت. این ضریح ضخامت بسیار بالایی دارد و تنها وزن آن به ۱۲ تن می‌رسد.

یکی از ویژگی‌های مهم این ضریح پوشش نقره ای و طلایی است که با ضخامت بسیار زیادی بدون حتی یک پیچ بالای ضریح قرار گرفته‌است. کلمه (الله) در بالای چهار راس ضریح دیده می‌شود. از دیگر زیبایی‌های این ضریح می‌توان به دو سوره یس و هل تی روی بدنه آن حک شده‌است و گل‌های آفتابگردان که نشان دهنده شمس الشموس است اشاره کرد.

سرداب حرم، محل خاکسپاری امام رضا (ع)

سرداب حرم بر اثر ساخت و سازهای متعدد در سه متر زیر زمین و طبقه همکف حرم ساخته شد. لازم است ذکر شود که مکان خاکسپاری و مزار اصلی امام رضا خیلی پایین‌تر از سطح زمین قرار داشته‌است. برای رفتن به قسمت سرداب حرم باید وارد رواق دارالاجابه شوید این رواق میان دو صحن انقلاب و جمهوری ساخته شده‌است.

پنجره فولادی دیگری در رواق دارالاجابه وجود دارد که در قسمت شمالی مرقد امام رضا قرار دیده می‌شود. آیا تاکنون از سرداب حرم بازدید کرده‌اید؟ رواق دارالاجابه حرم امام رضا را چگونه می‌بینید؟

بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین مسجد مشهد

یکی از جاهای دیدنی حرم امام رضا (ع) مسجد گوهرشاد است. این مسجد به فرمان بانو گوهرشاد در قرن نهم هجری ساخته شد. در بازدید از این مسجد زیبا خواهید دید که چگونه معماری ایرانی و اسلامی با هم ترکیب شده‌اند و بنای بسیار زیبایی را پدید آورده اند.

مسجد گوهرشاد با مساحت ۲۸۵۵ متر مربع چهار ایوان و هفت شبستان را در خود جای داده‌است. نظر شما درباره مسجد گوهرشاد چیست؟

مسجد بالا سر حضرت، اثری از دوران غزنویان

دوره غزنویان مسجدی با عنوان مسجد بالاسر در نزدیک‌ترین فاصله از مرقد شریف امام رضا (ع) ساختند.

نزدیکی این مسجد با ضریح فولادی به گونه ای است که فاصله آن را یک اتاق تعیین می‌کند. این مسجد به طول هشت متر و عرض چهار و نیم متر معماری بسیار دلنشینی دارد. کاشی‌های هفت رنگ و جنس مرمرین ازاره‌های آن شکوه و عظمت خاصی را به مسجد بخشیده‌اند.

بخش‌های کوچک و بزرگ و جاهای دیدنی حرم

فضاهای متنوع داخل حرم از بخش‌های مختلفی تشکیل شده‌است که در این مطلب به معرفی آن‌ها پرداخته‌ایم.

مقبره بزرگان

چند تن از عالمان و مشاهیر بزرگ از جمله شیخ بهایی، شیخ حر عاملی، شیخ طبسی و شیخ محمد عباسی در حرم امام رضا دفن شده‌اند.

قدیمی‌ترین کتاب‌خانه کشور، کتابخانه آستان قدس

کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی در کشور جزو قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین کتابخانه‌ها می‌باشد. این کتابخانه از سه طبقه و پانزده بخش مختلف تشکیل شده‌است. بهتر است بدانید کتابخانه را بر اساس استانداردهای جهانی ساخته‌اند. شما برای بازدید آن می‌توانید از بست شیخ طوسی وارد حرم و کتابخانه آستان قدس شوید.

کتابخانه تاریخی مسجد گوهرشاد

یکی از جذابیت‌های حرم امام رضا مسجد گوهرشاد و کتابخانه ای است که در نزدیکی این مسجد قرار دارد. از ویژگی‌های مهم این کتابخانه می‌توان به نگهداری پنج هزار نسخه خطی و چاپی اشاره کرد.

بزرگ‌ترین برج‌های ساعت مشهد

حرم امام رضا (ع) دارای دو برج بزرگ و مرتفع ساعت می‌باشد که قدمت بسیاری دارد. در نمای این برج‌ها کاشی‌های منحصر به فردی استفاده شده‌است. برج‌های ساعت در قسمت غربی ایوان صحن انقلاب و قسمت جنوبی ایوان صحن آزادی قرار دارند، اگر در حرم حضور داشته باشید، زنگ صدای ساعت‌ها را خواهید شنید.

جاذبه گردشگری حرم امام رضا و حس خوب شنیدن صدای نقاره خانه

در حرم مطهر امام رضا ساختمان مرتفعی وجود دارد که با طبل، دهل، سرنا و نقاره در مناسبت‌های مختلف و جشن‌ها می‌نوازند. استفاده از نقاره در سال‌های گذشته به منظور اعلام کردن طلوع و غروب خورشید بوده‌است.

قدیمی‌ترین مدارس مشهد یکی از جاهای دیدنی حرم امام رضا

حرم امام رضا (ع) دارای دو مدرسه بسیار قدیمی به نام‌های پریزاد و دودر می‌باشد. این مدارس معماری زیبا و قدمت فراوانی دارند که در دوره تیموریان ساختند. البته الان کاربری مدرسه پریزاد تغییر کرده‌است و مردم برای پاسخ سوالات دینی خود به این مکان مراجعه می‌کنند. از مدرسه قدیمی دودر هم به عنوان دارالقرآن حرم نیز استفاده می‌کنند.

تالار مراسم‌ها

مراسمات و برنامه‌های ویژه دولتی و سیاسی در تالارهای آینه و تشریفات حرم مطهر برگزار می‌شوند. توجه داشته باشید که عموم مردم نمی‌توانند وارد این تالارها شوند.

از جاها دیدنی اطراف😍

خانه توکلی مشهد

خانه داروغه

باغ ملی مشهد

پارک ملت مشهد

جنگل جیغ

چالیدره

آرامگاه فردوسی

طرفبه

پارک کوهسنگی

سرزمین موج های آبی

مسجد گوهرشاد

بازار رضا

پارک وکیل

برج رادکان چنار

آرامگاه نادرشاه افشار

آرامگاه پیر پلاندوز

حمام شاه مشهد

نویسنده:امیرمحمد غفاری