شهرستان گیلانغرب یکی از شهرستان‌های استان کرمانشاه به شمار می‌رود. این شهرستان واقع در جنوب غرب استان کرمانشاه و شمال غرب استان ایلام است. همچنین شهر گیلانغرب مرکز شهرستان گیلانغرب است. مردم این شهرستان نیز همانند اکثر مردم کرمانشاه کردزبان هستند با این تفاوت که با گویش کلهری و با لهجه مردم منطقه گیلانغرب صحبت می‌کنند. این مردم از طایفه‌های مختلف ایل کلهر هستند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این شهرستان که حائز اهمیت است وجود بیشترین معادن قیر طبیعی ایران در این شهرستان است. این شهر همانند بسیاری از شهرهای ایران حوادث گوناگون اعم از حوادث طبیعی و انسانی مانند جنگ، زلزله، شرایط بد آب‌وهوایی و غیره را پشت سر گذاشته است.
نام
درگذشته نوعی درختچه خودرو که گیه ل نام داشت به وسعت چندین هکتار در سرتاسر سراب گیلانغرب وجود داشت که به‌این‌علت این سراب را گیه ل یا باغ گیه ل نام نهاده بودند. در سراسر ایران بسیاری از شهرها وجود دارد که نام آنها بر اساس مواد درختان و گیاهان آن منطقه نام‌گذاری شده است و این شهرستان نیز از جمله این شهرها بود که با وجود سراب و باغ زیبای گیه ل که نام قدیمی مورت این منطقه را به این نام می‌شناختند. این گیاه دارویی کمیاب، شفابخش و مقدس است. این گیاه در آیین زرتشت و در میان گذشتگان موردتوجه بود به همین دلیل این منطقه دشت گیه لان نام گرفت؛ یعنی جایی که این گیاه را دارد. لازم به ذکر است که گیه لان یک کلمه کردی است و هیچ تشابهی با استان گیلان در شمال کشور ندارد. زیرا نام استان گیلان از قوم گیلک گرفته شده است. در مرور زمان کلمه گیه لان از زبان فارسی حذف شد و جای خود را به گیلان داد.
موقعیت جغرافیایی
این شهرستان در طول جغرافیایی ۴۵ درجه و ۵۵ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۴ درجه و ۷ دقیقه قرار دارد و یکی از شهرهای واقع در غرب و جنوب استان کرمانشاه است. این شهرستان از شمال با سر پل ذهاب و کرند و از طرف جنوب و جنوب غرب با سومار و مندلی همسایه است. همچنین از شمال شرق و شرق و جنوب شرق به اسلام‌آباد غرب و گردنه قلاجه و ایوان غرب و ایلام منتهی می‌شود و در نهایت در غرب آن نفت‌شهر و قصرشیرین قرار دارد. ارتفاع این شهرستان از سطح دریا به ۸۰۴ متر می‌رسد. این شهرستان در مسیر اصلی قصرشیرین ایلام قرار دارد و کل استان ایلام را به مرز خسروی و گذرگاه مرزی پرویز خان وصل می‌کند.
جنگ و مقاومت
این شهر همانند بسیاری از شهرهای تاریخی روزهای سخت زیادی به خود دیده است. یکی از این روزهای سخت تجربه جنگ است. گیلانغرب به‌خاطر مقاومت مردمش در برابر حمله ارتش عراق در سال ۱۳۵۹ از سوی رهبر ایران سید علی خامنه‌ای دومین شهر مقاوم کشور نام گرفت. به همین دلیل روز چهارم از مهرماه روز ملی گیلانغرب به‌خاطر مقاومت مردم این شهر نام گرفت.
بلایای طبیعی
وزش باد شدید:این شهر بلایای طبیعی زیادی نیز پشت سر گذاشته است. یکی از این بلایای طبیعی وزش باد استثنایی در شب ۲۶ آذرماه از سال ۱۳۸۵ بود. طبق گزارش اداره هواشناسی سرعت این باد ۱۳۰ کیلومتر بر ساعت بود که خسارت‌های بسیار زیاد و جبران‌ناپذیری به این منطقه وارد کرد. از جمله کنده‌شدن درخت‌ها و بسیاری از خسارات دیگر. تا به آن روز بسیاری از افراد مسن منطقه همچنین بادی به چشم ندیده بودند. آنها از این باد به‌عنوان غضب خداوند یاد می‌کردند.
گردوغبار: یکی دیگر از مشکلاتی که بسیاری از شهرهای جنوب کشور با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند مشکل گردوغبار است. متأسفانه گیلانغرب هم از این مشکل برخوردار است و تحت‌تأثیر توده‌های هوای آلوده و گردوغبار و مضرات ناشی از آن قرار دارد.
زلزله:متأسفانه این شهر از جمله شهرهای زلزله‌خیز در ایران است به‌طوری‌که در سال ۱۳۹۲ بیش از ۲۰۰ لرزه موجب شد که ۱۰ روز مردم در سرمای هوا به‌دوراز خانه و در چادر زندگی کنند از بزرگ‌ترین این لرزه‌ها ۵.۷ ریشتر ثبت شد.
یکی دیگر از زلزله‌هایی که این شهر در تاریخ خود دید است، زلزله ۲۱ آبان در سال ۱۳۹۶ بود. این زلزله ۷.۳ ریشتر در عمق ۱۱ کیلومتری زمین اتفاق افتاد. این زلزله آن‌قدر قوی بود که در کل استان کرمانشاه و ایلام و کردستان به‌طورجدی احساس شد و حتی تا دریای مدیترانه پیش رفت و خسارات بسیار زیاد و جبران‌ناپذیری بر جای گذاشت.
به فاصله دو ماه در ۲۱ دی‌ماه ۱۳۹۶ بار دیگر چندین زلزله با بزرگ بیشتر از ۵ ریشتر سومار و گیلانغرب را لرزاند و خسارت بسیاری بر جای گذاشت.
مردم و اشتغال
جمعیت شهر گیلانغرب بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ حدود ۲۴ هزار نفر گزارش شد که در مقایسه با سال‌های قبل روند کاهشی داشت علت آن مهاجرت بی‌رویه مردم شهرستان به سمت شهرهای بزرگ استان بود. در این شهر حدود ۶۶۶۲ خانوار سکونت دارند که بیشتر آنها مسلمان و پیرو مذهب شیعه هستند. شغل اصلی مردم این منطقه کشاورزی و دامداری است. از جمله محصولات کشاورزی گیلانغرب می‌توان به گندم، برنج، ذرت، بنشن، گردو و پنبه اشاره کرد. آب موردنیاز برای کشاورزی از آب رودها و چاه‌ها تأمین دامداری و دامپروری نیز از جمله فعالیت‌های گسترده در این شهرستان محسوب می‌شود و فرآورده‌های دامی از مهم‌ترین محصولات این منطقه به شمار می‌رود. بهترین مراتع قشلاقی در این شهرستان قرار دارد.
غذای محلی شهرستان گیلانغرب
گیلاخه (گل‌آقا یا تره کوهی) نام گیاهی است که غذای سنتی و درعین‌حال بسیار دارویی و ارزشمندی از آن تشکیل می‌شود. این غذا از جمله غذاهای سنتی در میان مردم گیلانغرب است. این گیاه در اوایل فصل بهار صورت خودرو رشد می‌کند.
سوغات شهرستان گیلانغرب
از جمله سوغات گیلانغرب می‌توان به صنایع‌دستی و انواع محصولات لبنی میوه‌های بومی اشاره کرد. همچنین شامل نوع خاصی از گلیم گوبه و چیغ که نوعی حصیر است می‌شود. همچنین مشک و هیزه برای نگهداری طبیعی از محصولات لبنی استفاده می‌شود که می‌توان از این شهر به سوغات برد.
محوطه تاریخی سراب مورت
محوطه تاریخی سراب مورت از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری در شهرستان گیلانغرب به شمار می‌رود. این مکان به لطف وجود چشمه‌های آب و درختچه‌های دارویی مورت بسیار موردتوجه قرار دارد. نام این محوطه متشکل از سراب جاری در این منطقه و بوته‌های مورت است که در اطراف آن می‌رویند. این محوطه تاریخی متشکل از کاخ اربابی سراب مورت، آتشکده سراب مورت و سراب مورت و تپه سراب مورت است. لازم به ذکر است که تپه سراب مرد در سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسمی رسید. وجود درختان مورت و دریاچه پرورش ماهی و مناظر دل‌فریب هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کند و یکی از بهترین اماکن گردشگری و تفریحی برای گردشگران به شمار می‌رود.
در نتیجه شهرستان اسلام آباد غرب یکی از شهرهای بسیار تاریخی و موثر در ۸ سال دفاع مقدس می باشد. همچنین یکی از شهرهای مملو از اتفاقات ناگوار همچون زلزله می باشد اما با این وجود هنوز طبیعت زیبا و برخی آثار تاریخی آن بر جای مانده است که هر گردشگر و علاقمند به طبیعت را به خود جذب می‌کند. شهرستان گیلان غرب یکی از مهم ترین شهرستان‌های استان کرمانشاه به شمار می‌رود.
اماکن گردشگری اطراف
تنگ گولم
سراب مورت
گور دخمه گلین
منطقه شکار ممنوع زله زرد
کاخ اربابی سراب مورت
رودخانه کنگاکوش
قلعه مهرنگار
و….
نویسنده: امیرمحمد غفاری
نظر (0)