باغ نارنجستان قوام شیراز، دلرباترین نارنجستان شهر

معرفی

باغ نارنجستان قوام شیراز، مجموعه‌ای شامل باغ و عمارت است که برای سالیان‌ سال، محل زندگیِ خاندان دیوان‌سالارِ قوام‌ بود. قدمت ساخت این خانه، که با نام‌ باغ قوام و خانه قوام‌الملک هم شناخته می‌شود، به یک قرن پیش و به دوره حکومت قاجاریه برمی‌گردد. در آن زمان، «قوام‌الملک دوم» حاکم و والی فارس بود.

دیواربه‌دیوار باغ نارنجستان، عمارت دیگری وجود دارد که به خانه زینت‌الملک قوامی مشهور است. جالب است بدانید که این دو ساختمان، یک مجموعه مشترک هستند و عمارت باغ نارنجستان، عمارت «بیرونی» خانه و ساختمان کناری، عمارت «اندرونی» خانه است و این دو عمارت، از طریق زیرزمین به هم راه پیدا می‌کنند. در گذشته از عمارت بیرونی خانه برای رسیدگی به امور دیوانی و اداری و همچنین دیدار با میهمانان و برگزاری جلسات استفاده می‌شد و زنان، کودکان و خدمتکاران، در اندرونی حضور داشتند. علاوه‌بر خانه زینت‌الملک، حمام گچینه و سه خانه دیگر هم متعلق به باغ قوام بودند.

تاریخچه باغ نارنجستان قوام در شیراز

باغ نارنجستان قوام در شیراز در سال ۱۲۵۷ تا ۱۲۶۷ خورشیدی و در دوارن سلطنت ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده است. این باغ به دستور فردی به نام علی محمدخان قوام ساخته شد و از دو قسمت باغ و اندرنی (داخل عمارت) تشکیل شده است. این بنا در سال ۱۳۴۵ توسط فردی به نام ابراهیم قوام الملک به دانشگاه شیراز اهدا شد و امروزه به یکی از بهترین جاذبه های گردشگری توریستی شیراز تبدیل شده است که بازدید از ان آزاد است و هر سال توریست های خارجی و داخلی زیادی را به دیدن خود می کشاند.

خانه زینت الملوک

این عمارت تاریخی زیبا شامل یک بخش برای سکونت خانواده قوام به عنوان اندرونی و بخشی دیگر برای امور تجاری، پذیرایی، استراحت و برگزاری جشن‌ها و مراسمات بود. خانه زینت الملوک که در حال حاضر جدا از نارنجستان قوام می‌باشد، همان اندرونی خانه قوام الملک محسوب می‌شد و با عمارت اصلی از طریق یک تونل زیرزمینی ارتباط داشت. در زمان حکومت حبیب الله قوام الملک چهارم، دختر او به نام زینت الملوک در این اندرونی سکونت داشت که از آن پس به عمارت زینت الملوک مشهور گشت.

معماری باغ نارنجستان قوام

کل مساحت این مجموعه ۳,۵۰۰ متر مربع است و ساختمان‌های آن که در دو ضلع شمالی و جنوبی واقع شده‌اند، زیربنایی معادل ۹۴۰ متر مربع دارند. از دیگر بناهای موجود در این مجموعه می‌توان به حمام گچینه، حسینیه قوام، مکتب‌خانه قوام (خانه عراقی‌ها)، اندرونی قوام (منزل زینت‌الملوک)، دیوان خانه قوام (نارنجستان) و حمام اختصاصی قوام اشاره کرد. البته در گذشته اصطبل و زنجیرخانه و بازارچه‌ای هم در این مجموعه وجود داشت که در اثر احداث خیابان لطفعلی‌خان زند از بین رفته‌اند.

ورودی نارنجستان قوام شیراز

ورودی اصلی باغ قوام الملک به سمت جنوب باز شده و دارای یک درب چوبی از جنس ساج با تزئینات منبت کاری می‌باشد. با عبور از این درب زیبا وارد یک هشتی می‌شویم که فضایی سرپوشیده مابین کوچه و حیاط خانه محسوب می‌شود. سقف هشتی دارای آجرکاری، کاشی کاری و مقرنس کاری‌های گچی خیره کننده‌ای است و این هشتی توسط دو راهرو به محوطه باغ مرتبط می‌گردد.

یک کتیبه سنگی از جنس مرمر سرخ نیز سردر ورودی قرار گرفته که آیاتی از قرآن کریم و ابیاتی از یک شاعر شیرازی به نام آسوده روی آن حجاری شده است و مطالبی درباره بانی باغ و تاریخ احداث آن نیز نوشته شده است.

موزه نارنجستان قوام شیراز

دانشگاه شیراز در زیرزمین عمارت اصلی باغ قوام موزه‌ای  احداث کرده است که آثار ارزشمندی در آن نگهداری می‌شوند. در این موزه اشیا کشف شده در استان فارس توسط ایران شناس آمریکایی آرتور پوپ در معرض نمایش قرار دارند. از مهمترین این آثار می‌توان به ظروف، سکه‌ها، تابلوها، کاشی‌ها و موارد دیگر مربوط به ادوار مختلف تاریخی اشاره نمود. همچنین کتابخانه این مرکز نیز مجموعه کتاب‌های اهدایی پروفسور پوپ به دانشگاه شیراز را در خود دارد.

بهترین زمان بازدید از باغ نارنجستان قوام

بهترین زمان بازدید از باغ نارنجستان قوام فصل بهار است. طبیعت دل‌انگیز این باغ در فصل بهار به اوج خود می‌رسد؛ چراکه عطر شکوفه‌های بهارنارنج، لذتی وصف‌ناشدنی را به علاقه‌مندان تقدیم می‌کند.